Afwezigheid van God

In dit boek houdt de auteur zich bezig met de vraag hoe het komt dat de God,
die ooit door de zendelingen in Europa werd verkondigd nu uit het denken en de
dagelijkse ervaring van de meeste Europeanen is verdwenen. Vooral is hij op zoek
naar wegen waarlangs deze God opnieuw ter sprake kan komen. Hij onderzoekt de
gedachtegangen van drie theologen, die zich uitvoerig met deze thematiek hebben
bezig gehouden: W. Pannenberg (1928-heden), K.H. Miskotte (1894-1976) en A.
Houtepen(1940-2010). Deze drie theologen stammen uit verschillende christelijke en
theologische tradities. De auteur doet een poging convergerende lijnen te trekken
ten einde het gedachtegoed van deze theologen zó vruchtbaar te maken dat ze
elkaar versterken.

De spits van deze studie is praktisch en missionair gericht. Het gaat hierbij om de
beantwoording van de vraag hoe een christen vandaag het gesprek kan voeren met
de agnostische tijdgenoot, maar ook met de agnost in hemzelf. Daarbij wordt gepleit
voor een tweetrap benadering. De eerste trap in het gesprek is, dat het immanente
wereldbeeld onder kritiek wordt gesteld. De tweede trap bestaat uit het lezen en
herlezen van de Bijbel en de grote woorden uit de christelijke traditie in een nieuwe
ontvankelijkheid. De auteur stelt, dat de gemeenschap van de christelijke kerk als de
plek waar het geloof geleefd en steeds weer opnieuw geïnterpreteerd wordt hierbij
onmisbaar is.

Dr. W. Dekker (1950) promoveerde op deze studie in 2011 aan de Vrije Universiteit

te Amsterdam. Daarvoor studeerde hij theologie te Utrecht en was predikant inSebaldeburen, Loenen aan de Vecht, Rotterdam-Delfshaven en Wezep. Sinds 1998 is hij als hoofd vorming en educatie werkzaam bij de IZB , vereniging voor zending inNederland. Eveneens in 2011 publiceerde hij Marginaal en missionair. Kleine theologie voor een krimpende kerk, waarvan binnen enkele maanden herdrukken verschenen. Dit boek kan op tal van punten gezien worden als verdieping en onderbouwing van deze eerdere publicatie.

Recensie IZB-Ark

Gods afwezigheid

Afwezigheid van God. Een onderzoek naar antwoorden bij W. Pannenberg, K.H. Miskotte en A. Houtepen door Wim Dekker is een met persoonlijke betrokkenheid geschreven dissertatie over een kernthema van geloof en cultuur.

De auteur onderzoekt de theologische verwerking van Gods afwezigheid in het moderne Europese bewustzijn in het werk van drie vooraanstaande twintigste₋eeuwse theologen. Hij wil nagaan welke de oorzaken zijn die naar hun gevoelen ten grondslag aan deze afwezigheid liggen en welke theologische aanzetten zij geven tot een hernieuwd en relevant spreken over God in een bijna volstrekt seculier geworden klimaat. Aan dit spreken wil deze studie een bijdrage leveren.

De eerste theoloog is de lutherse Wolfhart Pannenberg, de tweede de hervormde Kornelis Heiko Miskotte en de derde is de rooms-katholieke Anton Houtepen, personen wier denken sterk van elkaar verschilt.

Pannenberg is zeer systematisch en rationeel en eigen existentiële vragen vindt men in zijn werken nooit expliciet terug, Miskotte daarentegen, zo merkt Dekker op, is een intuïtieve geest wiens bloemrijke en existentieel geladen taal de kunstenaar en mysticus vertolkt. Treffend en bij deze en gene ongetwijfeld herkenning oproepend is schrijvers bekentenis dat hij zich door Miskotte tot in de diepste lagen van zijn ziel voelt aangesproken.

De rooms-katholieke Houtepen staat als het ware tussen hen in. Zijn typisch rooms-katholiek idee van een oerverbondenheid tussen mens en God is volstrekt vreemd aan Gods verborgenheid of afwezigheid bij Miskotte, maar met Pannenberg is er verwantschap in beider zoeken naar herstel van verbondenheid tussen de christelijke traditie en de cultuur.

Dit boeiend en helder geschreven werk over een existentieel thema mogen we van harte aanbevelen.

O.W. Dubois
Januari 2012