Niet in Gods naam

Recensie Kameel.nl (O.W. Dubois)

God van het leven en niet van de dood
Tussen religie en geweld wordt vaak een verband gelegd en de eeuwen door hebben inderdaad in naam van God gelovigen andere gelovigen en ongelovigen in naam van God uitgeroeid. Voor rabbi Sacks is dit echter een perversie van religie en hij neemt krachtig stelling tegen elke religieuze rechtvaardiging van geweld dat geen daad van heiligheid maar heiligschennis is.

Zich beperkende tot de drie monotheïstische godsdiensten onderzoekt hij de sociale en psychologische processen die leiden tot wat hij noemt altruïstisch kwaad: het kwaad dat uit naam van God geschiedt en gaat hij na waarom het verband tussen judaïsme, christendom en islam historisch gezien een giftige samenhang is; ter verklaring hiervan beschrijft hij, en dit gebeurt op knappe en overtuigende wijze, de fenomenen van mentaliteit, mythe en broedertwist.

Aan de wortel van het probleem, zo schrijft rabbi Sacks, liggen teksten, specifieker een groep verhalen in Genesis die door alle drie de religies wordt gedeeld, maar juist deze teksten ‘kunnen een oplossing bieden als ze juist worden geïnterpreteerd’. Dit vergt echter een radicaal andere manier van lezen en veel van het religieus gemotiveerde geweld, zo schrijft Sacks, is ontstaan doordat men er niet in geslaagd is deze teksten in hun volle betekenis en uitdagende complexiteit te lezen. Met grote kennis en diep inzicht in de diverse betekenislagen van de onderscheiden teksten weet de auteur nieuwe en verrassende interpretaties hiervan te geven.

In het laatste deel van zijn boek zoekt de auteur naar wegen voor een vreedzaam naast elkaar bestaan van de kinderen van Abraham ? jood en christen en moslim ? en beschrijft hij de gevolgen wanneer dit mislukt. De slotregels van het boek zijn het waard geciteerd te worden: "Vandaag roept God ons – jood, christen en moslim ? op om haat en haatprediking los te laten en eindelijk als broers en zussen te leven. Om trouw te zijn aan ons geloof en een zegen voor anderen, ongeacht hun geloof, en om Gods naam te eren door zijn evenbeeld te eren: de mensheid".

Een belangrijk boek dat even knap is in zijn analyse als hoopgevend voor een betere toekomst van de mensheid waaraan religie een wezenlijke bijdrage kan en behoort te leveren.

Waarom wel lezen: Geeft veel inzicht in het wezen van de religie en het misbruik hiervan ter rechtvaardiging van geweld jegens anderen.
Waarom niet lezen: Geen openheid voor een geheel nieuw verstaan van Bijbelteksten over geweld.
Aantal sterren: 5

O.W. Dubois, december 2016
Lees meer recensies van O.W. Dubois