Mystagogie

In dit boek staat het leren symboliseren centraal. Religie en kunst bestaan bij de gratie van symbolen, dat wil zeggen, bij de gratie van een verbeelde werkelijkheid. Dit boek is een ode aan dat verbeeldend bewustzijn waarin een mens speelt, zich illusies vormt, droomt, en gevoelig is voor het paradoxale karakter van het leven. In onze westerse cultuur werd de verbeelding eeuwen lang aan de dichters overgelaten en stond zich-iets-verbeelden gelijk aan zich-iets-inbeelden.

Het verbeeldend bewustzijn, in dit boek symbolisch bewustzijn genoemd, stond centraal in de inwijdingsriten van de oude mysteriegodsdiensten en speelt eveneens sterk door in de hedendaagse esthetisering van het wereldbeeld. Grote klassieke filosofen en kerkvaders waren gevoelig voor het schouwend vermogen van de mens. Zij noemden hun inwijding in de symbolische werkelijkheid 'mystagogie', een agogie in het geheim (mysterion) van het menselijke bestaan.

In onze tijd heeft de psychiater Carl Gustav Jung een vurig pleidooi gehouden voor dit symboliserend vermogen van de mens. In het laatste hoofdstuk illustreert de auteur zijn visie op symboliseren concreet aan de hand van het fenomeen de speelfilm. De film voert ons bij uitstek binnen in de werkelijkheid van de illusie-rijke verbeelding. Hij appelleert aan de visionaire oplettendheid van de toeschouwer.

Tjeu van den Berk is theoloog en werkte aan de Katholieke Theologische Universiteit van Utrecht. Hij heeft veel geschreven over het raakvlak tussen religie, psychologie, kunst en cultuur en is een veelgevraagd spreker.
Van hem verschenen tot nu toe bij Uitgeverij Meinema Het oude Egypte: bakermat van het jonge christendom, Die Zauberflöte, Het mysterie van de hersenstam, Mystagogie, Het numineuze en Eigenzinnig kunstzinnig.